عرفان کسرایی | رادیو فردا
در رمان ۱۹۸۴ پلیس مبارزه با جرایم فکری و آنچه که وزارت حقیقت نامیده می شود با استفاده از دستگاه تله اسکرین، همه چیز را کنترل می‌کنند. همه باید به این باور برسند که به جز آن چه که حزب می گوید هیچ چیزی درست نیست. یکی از وجوه اشتراک حکومت های استبدادی و تمامیت خواه، این است که آنها همه امورات زندگی و جامعه را به آموزه های فکری ایدئولوژی حزب حاکم می آلایند. در چنین حکومت هایی همه چیز، زیر سایه ایدئولوژی قرار می گیرد و از موسیقی گرفته تا تئاتر و سینما، از علم گرفته تا ورزش و سرگرمی باید در خدمت ایدئولوژی حکومتی باشد. موسیقی تبدیل می شود به سرود و آهنگ های انقلابی، برنامه های طنز و سرگرمی تبدیل می شوند به ابزار پروپاگاندا و تبلیغات حزب و حتی علم و مراکز علمی نیز از آسیب مغزشویی ایدئولوژی حکومت در امان نمی مانند. در ایران حد فاصل سال های ۱۳۵۹ تا ۱۳۶۲، اولین موج اسلامی سازی دانشگاه ها با اخراج اساتید و دانشجویان آغاز شد تا با راه اندازی انقلاب فرهنگی، دانشگاه از آنچه که عناصر غربی نامیده می شد پاکسازی شود. عبدالکریم سروش در یکی از سخنرانی های خود در آن سال ها می گوید: “دانشگاه ها می باید سراپا عطر و بوی اندیشه اسلامی را به خودشان بگیرند و این گلستان، گلستان معطری باشد که هرگاه کسی و جوینده ای وارد آن می شود، از همان ابتدا مشامش به این بوی دلنواز عطرآگین بشود.” این تلاش علم ستیزانه تنها به سیاست گزینش استاد و دانشجو محدود نمی شد و تغییر و تحول متون درسی مدارس و دانشگاه ها را نیز هدف قرار داده بود. جلسه های گزینش یا فرستادن مامور تحقیق برای بررسی میزان پایندی متقاضی به شعائر انقلابی، در دهه شصت به اوج خود رسید. سوالاتی که در این جلسات طرح می شد از شرکت در راهپیمایی تا نماز میت و احکام روزه را شامل می شد تا وفاداری فرد به ایدئولوژی حزب حاکم اثبات شود. انقلاب فرهنگی درست با همین رویکرد نه تنها بر اخراج اساتید و دانشجویان غیرانقلابی بلکه بر ” تحول محتوایی در رشته‌های علوم انسانی و علوم اجتماعی برمبنای ارزش‌های اسلامی” تاکید داشت. از شورای تخصصی تحول و ارتقای علوم گرفته که در سال ۱۳۸۸ توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی راه اندازی شد تا سند ۷۴ صفحه ای با عنوان پر طنین سند نقشه جامع علمی کشور، همه و همه بخشی از یک پروژه عظیم با بودجه هایی کلان برای اسلامیزه کرده متون درسی و مغزشویی سیستماتیک و ترویج ایدئولوژی انقلابی به شمار می روند که تا امروز چیزی حدود چهل سال از آن می گذرد.
نمونه سوالات امتحانی سراپا با عطر و بوی اندیشه انقلابی
اگرچه آرزوی طراحان انقلاب فرهنگی مبنی بر اینکه دانشگاه ها سراپا عطر و بوی اندیشه اسلامی را به خودشان بگیرند در عمل هرگز محقق نشد اما نهادهای انقلابی با گذشت چند دهه از بهمن ۵۷، هنوز دست از تلاش برای سیطره ایدئولوژی بر فضای دانشگاه ها و مدارس و همچنین بر متون درسی بر نداشته اند. در روزهای گذشته بخشی از نمونه سوالات آزمون ورودی پایه دهم مدارس استعدادهای درخشان سال تحصیلی ۹۹ در شبکه های اجتماعی منتشر شد که نشان می داد چه تلاش پیگیری برای مغزشویی سیستماتیک در این سطح در جریان است. طراحان سوال، ماجرای اصابت موشک به خودروی قاسم سلیمانی را با ادبیات ایدئولوژیک، موضوع سوالات ریاضی و فیزیک قرار داده اند و از متقاضیان می خواند فواصل حرکت و ساعت فرود و زمان اصابت موشک را محاسبه کنند. فراتر از اینها پرسش های دروس دانشگاهی حتی در علوم و مهندسی نیز گاهی با مفاهیم حجاب، وضو، روزه و آموزه های ایدئولوژیک حکومت طرح می شود. گاهی از دانش آموز خواسته می شود که مسیر منحنی بین دو نقطه را به شکلی به هم متصل کند که طی مسیر به نامحرم برخورد نکند یا گاهی از دانشجو خواسته می شود ورودی و خروجی دهانه پمپ آب را به شکلی محاسبه کند که برای وضو گرفتن یک جمعیت فرضی در صحن یک امامزاده در بالای کوه مناسب باشد. نگاهی به سیر تحول متون درسی و حتی سوالات کنکور به خصوص در دهه های اخیر نشان می دهد که نظام آموزشی بیش از هر زمان زیر تیغ ترویج ایدئولوژی حکومت تک حزبی جمهوری اسلامی قرار گرفته است. در کنکور تحصیلات تکمیلی فلسفه علم، موضوعاتی چون کلیات فرهنگ و تمدن اسلامی اضافه شده است و متقاضیان برای قبولی در رشته ای که اساسا هیچ ربطی به دین ندارد مجبور به مطالعه در زمینه قواعد صرف و نحو زبان عربی، معماری اسلامی، تاریخ دوران اسلامی، نجوم و داروسازی در دوران اسلامی و کتاب های مرتضی مطهری، مصباح یزدی و بسیاری از منابع آموزشی فلسفه اسلامی هستند. اگر مغزشویی ایدئولوژیک در دهه های نخست پس از انقلاب اسلامی بیشتر از طریق سرودهای انقلابی، مسابقات تواشیح و احکام در مدارس پیگیری می شد اینک بیش از هر زمان به کتاب های درسی و نمونه سوالات امتحانی راه پیدا کرده و اگر تحولات اخیر را معیار قرار دهیم، قرار است علاوه بر افزودن داستان های قاسم سلیمانی به کتاب درسی مدارس، موضوعاتی تحت عنوان “جنایات و توطئه‌های آمریکا” از مهرماه ۹۹ وارد مقطع کارشناسی دانشگاه‌ها شود.
لینک این مطلب در وبسایت رادیوفردا