عرفان کسرایی | روزنامه شرق، شماره ۲۶۹۳ – پنج شنبه ۸ مهر ۱۳۹۵
خريداري سالانه ٥ هزار تز کارشناسی‌ارشد و دکتری از دلالان
«من خاطره و تجربه خوبی از کار با دانشجویان ایرانی ندارم». این جمله‌ای بود که ظهر یک روز تابستان در سال ٢٠١٣، از یکی از استادان انستیتو تاریخ علم مؤسسه ماکس‌پلانک در برلین شنیدم و با گذشت سال‌ها هنوز هم از به‌خاطرآوردن آن احساس بدی دارم. احتمالا ناخشنودی آن استاد آلمانی می‌توانست معطوف به بدقولی یا وقت‌نشناسی یا چیزی نظیر آن بوده باشد. البته این خیلی بهتر است تا اینکه ردپایی از مسئله جعل و کپی‌کاری در پروپوزال و پایان‌نامه در ماجرا باشد. جعل و تقلب در پایان‌نامه‌های علمی چیزی است که حیثیت و وجهه علمی پژوهشگران یک کشور را نابود می‌کند و اگر دفعات وقوع آن از حد معینی بیشتر شود، آتشی است که دامن همه را می‌گیرد و پژوهشگران و دانشمندان واقعی یک کشور را نیز بدنام می‌کند.
مقاله اخیر مجله ساینس با تصویری از دلالان مقاله آی‌اس‌آی در رشته‌های پزشکی و برق و معماری و گزارشی از فروشندگان پایان‌نامه و پروپوزال در خیابان انقلاب تهران، پیش از هر چیز، تلنگری است بر ما که زوایای پنهان این پدیده زشت را واکاوی کنیم و شاید راهکاری برای مقابله با آن بیابیم. آنچه در مقاله ساینس نوشته شده، دروغ یا سیاه‌نمایی نیست و از قضا اطلاعات درست و دقیقی هم در آن آمده و چیزی نیست که از آن بی‌اطلاع باشیم. اگر موضوع پایان‌نامه شما محتاج به کار آزمایشگاهی نباشد، می‌توانید آن را با پرداخت یک‌‌میلیون‌و ٨٠٠ هزار تومان خریداری کنید و اگر هم شوق انتشار مقاله در یک ژورنال خارجی دارید، ٤٠٠ دلار دیگر هم مازاد بر آن می‌پردازید و رزومه تحصیلی شما به انتشار مقاله در ژورنال خارجی مزین می‌شود. جان‌مایه این مقاله چیزی است که شاید نیاز به گزارش ساینس هم نداشت و قدم‌زدن در پیاده‌روهای خیابان انقلاب کافی بود عمق فاجعه دلالی در خرید و فروش پایان‌نامه‌ها را از نزدیک ببینیم. طبق برآوردها در ایران سالانه پنج هزار تز کارشناسی‌ارشد و دکتري، یعنی معادل تقریبی ١٠ درصد از پایان‌نامه‌های این دو مقطع از دلالان خریداری می‌شود. حتی انتشار مقاله الزویر و اسپرینگر که به نوعی اعتبار آکادمیک رزومه محسوب می‌شود هم از آسیب مقاله‌فروشان در امان نمانده و گاهی فروشندگان چند مقاله آماده برای فروش دارند و بر سر قیمت آن با مشتریان چانه هم می‌زنند. انتشار مقاله آی اس آی آماده می‌تواند تا پنج میلیون تومان هزینه داشته باشد و به این ترتیب خریدار بدون کمترین زحمتی صاحب یک مقاله آی اس آی می‌شود. البته تقلب و رونویسی از پایان‌نامه‌های تحصیلات تکمیلی مسئله‌ای منحصر به ایران نیست و در همه جای دنیا دیده می‌شود. انتحال، سرقت علمی* یا حتی سایه‌نویسی** ، به معنی آنکه شخصی به جای شخص دیگری اثری را بنویسد) همه جای دنیا هست و از قضا گاهی افشای آن پس از گذشت سال‌ها برای مقامات دولتی یا نمایندگان پارلمان کشورهای مختلف دنیا ایجاد دردسر می‌کند. «کارل تئودور تسو گوتنبرگ»، وزیر دفاع آلمان در سال ٢٠١١، پس از افشای این نکته که بخش‌های زیادی از پایان‌نامه دکتری خود را بدون ذکر منبع، کپی‌کاری کرده هم شغل و هم مدرک دکتری خود را در دانشگاه بایرویت از دست داد. پروفسور «فولکر ریبله» در مصاحبه همان سال با فوکوس‌آنلاین از وجود ١٠ درصد کپی‌کاری در پایان‌نامه‌ها خبر داد و از اینکه این مسئله به اعتبار علمی کشورش خدشه وارد می‌کند ابراز نگرانی کرد. اما مشکل ما در ایران صرفا تقلب و رونویسی رایج در پایان‌نامه‌ها نیست. خرید و فروش علنی پایان‌نامه و پروپوزال در ایران پدیده‌ای به مراتب بدتر از اینهاست و در مجامع دانشگاهی بین‌المللی از ما چهره‌ای متقلب و جاعل و اعتمادناپذیر نشان خواهد داد. در یکی از گزارش‌های نشریات خارجی درباره بازار خرید و فروش پایان‌نامه در ایران، از یک دانشجوی کارشناسی‌ارشد صحبت به میان آمده بود که شش بار پایان‌نامه خود را فروخته و در حال چانه‌زنی بر سر قیمت با هفتمین مشتری بود.
مقاله اخیر مجله ساینس با تصویری از دلالان مقاله آی‌اس‌آی در رشته‌های پزشکی و برق و معماری و گزارشی از فروشندگان پایان‌نامه و پروپوزال در خیابان انقلاب تهران، پیش از هر چیز، تلنگری است بر ما که زوایای پنهان این پدیده زشت را واکاوی کنیم و شاید راهکاری برای مقابله با آن بیابیم. آنچه در مقاله ساینس نوشته شده، دروغ یا سیاه‌نمایی نیست و از قضا اطلاعات درست و دقیقی هم در آن آمده و چیزی نیست که از آن بی‌اطلاع باشیم. اگر موضوع پایان‌نامه شما محتاج به کار آزمایشگاهی نباشد، می‌توانید آن را با پرداخت یک‌‌میلیون‌و ٨٠٠ هزار تومان خریداری کنید و اگر هم شوق انتشار مقاله در یک ژورنال خارجی دارید، ٤٠٠ دلار دیگر هم مازاد بر آن می‌پردازید و رزومه تحصیلی شما به انتشار مقاله در ژورنال خارجی مزین می‌شود. جان‌مایه این مقاله چیزی است که شاید نیاز به گزارش ساینس هم نداشت و قدم‌زدن در پیاده‌روهای خیابان انقلاب کافی بود عمق فاجعه دلالی در خرید و فروش پایان‌نامه‌ها را از نزدیک ببینیم. طبق برآوردها در ایران سالانه پنج هزار تز کارشناسی‌ارشد و دکتري، یعنی معادل تقریبی ١٠ درصد از پایان‌نامه‌های این دو مقطع از دلالان خریداری می‌شود. حتی انتشار مقاله الزویر و اسپرینگر که به نوعی اعتبار آکادمیک رزومه محسوب می‌شود هم از آسیب مقاله‌فروشان در امان نمانده و گاهی فروشندگان چند مقاله آماده برای فروش دارند و بر سر قیمت آن با مشتریان چانه هم می‌زنند. انتشار مقاله آی اس آی آماده می‌تواند تا پنج میلیون تومان هزینه داشته باشد و به این ترتیب خریدار بدون کمترین زحمتی صاحب یک مقاله آی اس آی می‌شود. البته تقلب و رونویسی از پایان‌نامه‌های تحصیلات تکمیلی مسئله‌ای منحصر به ایران نیست و در همه جای دنیا دیده می‌شود. انتحال، سرقت علمی* یا حتی سایه‌نویسی** ، به معنی آنکه شخصی به جای شخص دیگری اثری را بنویسد) همه جای دنیا هست و از قضا گاهی افشای آن پس از گذشت سال‌ها برای مقامات دولتی یا نمایندگان پارلمان کشورهای مختلف دنیا ایجاد دردسر می‌کند. «کارل تئودور تسو گوتنبرگ»، وزیر دفاع آلمان در سال ٢٠١١، پس از افشای این نکته که بخش‌های زیادی از پایان‌نامه دکتری خود را بدون ذکر منبع، کپی‌کاری کرده هم شغل و هم مدرک دکتری خود را در دانشگاه بایرویت از دست داد. پروفسور «فولکر ریبله» در مصاحبه همان سال با فوکوس‌آنلاین از وجود ١٠ درصد کپی‌کاری در پایان‌نامه‌ها خبر داد و از اینکه این مسئله به اعتبار علمی کشورش خدشه وارد می‌کند ابراز نگرانی کرد. اما مشکل ما در ایران صرفا تقلب و رونویسی رایج در پایان‌نامه‌ها نیست. خرید و فروش علنی پایان‌نامه و پروپوزال در ایران پدیده‌ای به مراتب بدتر از اینهاست و در مجامع دانشگاهی بین‌المللی از ما چهره‌ای متقلب و جاعل و اعتمادناپذیر نشان خواهد داد. در یکی از گزارش‌های نشریات خارجی درباره بازار خرید و فروش پایان‌نامه در ایران، از یک دانشجوی کارشناسی‌ارشد صحبت به میان آمده بود که شش بار پایان‌نامه خود را فروخته و در حال چانه‌زنی بر سر قیمت با هفتمین مشتری بود.
کپی‌کاری‌ها دیر یا زود افشا خواهد شد
امروزه با یک جست‌وجوی ساده در گوگل یا با استفاده از نرم‌افزارهای تشخیص کپی‌کاری، می‌توان هر جعل و رونویسی در پایان‌نامه‌ها را افشا کرد. از طرفی دلال‌ها و فروشندگان ظاهرا فکر همه جا را کرده‌اند. آنها خدمات پس از فروش هم می‌دهند و برای دانشجویانی که پایان‌نامه خود را به صورت آماده خریداری کرده و بیشترین زحمتشان این بوده که نام خود را در صفحه اول تایپ کنند، تسهیلات ویژه‌ای نیز در نظر گرفته‌اند. مثلا برای برگزاری جلسه دفاع مشاوره هم می‌دهند. دانشجویی که خود هیچ نقشی در نوشتن پایان‌نامه دکتری نداشته، بی‌تردید توان پاسخ‌گویی به پرسش‌های استادان در جلسه دفاع را نیز ندارد، اما فروشندگان پایان‌نامه حتی سؤالات احتمالی را که پرسیده خواهد شد به دانشجو می‌رسانند و به این ترتیب دکور صحنه را برای یک نمایش ساختگی آماده می‌کنند.
پروفسور «بلا گیپ» استاد انفورماتیک دانشگاه کنستانتس، در مصاحبه با دی ال اف از طراحی نرم‌افزاری صحبت می‌کند که کپی‌کاری مقالات منتشرشده را حتی اگر ساختار جملات در آنها به صورت بسیار حرفه‌ای و زیرکانه با کلمات و گرامر متفاوت نوشته شده باشد، افشا می‌کند. چیزی که نرم‌افزارهای معمولی آن را تشخیص نمی‌دهد. او در این مصاحبه به دو مقاله پزشکی اشاره می‌کند که عینا و بی‌کم‌وکاست کپی‌کاری از یکدیگر است و تنها تفاوتشان در نحوه جمله‌بندی است و اینکه در یکی ادعا شده پژوهش در تونس انجام گرفته و در دومی ایران! پروفسور «گیپ» دو مقاله را با استفاده از نرم‌افزارهای موجود با یکدیگر مقایسه می‌کند و مشخص می‌شود که کپی‌کنندگان مقاله که مشخص نیست ایرانی هستند یا تونسی، هیچ ردپایی از کپی‌کاری خود بر جای نگذاشته‌اند. اما نرم‌افزار جدید با وجود تفاوت ساختاری دو مقاله، فقط از روی چیدمان ارجاع به منابع، کپی‌بودن آن را افشا می‌کند. به گفته وی این نرم‌افزار جدید به قدری کپی‌کاری را دشوار می‌کند که برای افراد راحت‌تر و به صرفه است که همان زحمت نوشتن پایان‌نامه را متحمل شوند. نرم‌افزارهای تشخیص کپی‌کاری در کمین شکار پایان‌نامه‌های خریداری شده‌اند و برای نمونه وبسایت ورونیپلاگ***، ٢٣ مورد کپی‌کاری در پایان‌نامه‌های دکتری دانشگاه مونستر پیدا کرد که افشای آن هم برای استاد راهنما و هم دانشجویان به قیمت گزافی تمام شد.
پروفسور «بلا گیپ» استاد انفورماتیک دانشگاه کنستانتس، در مصاحبه با دی ال اف از طراحی نرم‌افزاری صحبت می‌کند که کپی‌کاری مقالات منتشرشده را حتی اگر ساختار جملات در آنها به صورت بسیار حرفه‌ای و زیرکانه با کلمات و گرامر متفاوت نوشته شده باشد، افشا می‌کند. چیزی که نرم‌افزارهای معمولی آن را تشخیص نمی‌دهد. او در این مصاحبه به دو مقاله پزشکی اشاره می‌کند که عینا و بی‌کم‌وکاست کپی‌کاری از یکدیگر است و تنها تفاوتشان در نحوه جمله‌بندی است و اینکه در یکی ادعا شده پژوهش در تونس انجام گرفته و در دومی ایران! پروفسور «گیپ» دو مقاله را با استفاده از نرم‌افزارهای موجود با یکدیگر مقایسه می‌کند و مشخص می‌شود که کپی‌کنندگان مقاله که مشخص نیست ایرانی هستند یا تونسی، هیچ ردپایی از کپی‌کاری خود بر جای نگذاشته‌اند. اما نرم‌افزار جدید با وجود تفاوت ساختاری دو مقاله، فقط از روی چیدمان ارجاع به منابع، کپی‌بودن آن را افشا می‌کند. به گفته وی این نرم‌افزار جدید به قدری کپی‌کاری را دشوار می‌کند که برای افراد راحت‌تر و به صرفه است که همان زحمت نوشتن پایان‌نامه را متحمل شوند. نرم‌افزارهای تشخیص کپی‌کاری در کمین شکار پایان‌نامه‌های خریداری شده‌اند و برای نمونه وبسایت ورونیپلاگ***، ٢٣ مورد کپی‌کاری در پایان‌نامه‌های دکتری دانشگاه مونستر پیدا کرد که افشای آن هم برای استاد راهنما و هم دانشجویان به قیمت گزافی تمام شد.
*plagiarism
** Ghostwriting
***VroniPlag
فایل پی دی اف این مقاله در وبسایت روزنامه شرق
لینک این مقاله