عرفان کسرایی| مجله دانستنیها، تیر 1394
آن‌را که حساب پاک است از محاسبه چه باک است
به ندرت می توان غیب گو یا فالگیری را یافت که بپذیرد ادعایش را در معرض آزمون علمی قراردهد. اغلب آنها مراسم فریب کارانه خود را، فارغ از اینکه فال قهوه باشد یا مراسم انرژی درمانی یا معلق شدن روی هوا، در شرایط از قبل مهیا شده و با ابزارها و روش هایی که خودشان قبلا آماده کرده اند انجام می دهند. مثلا کسی که مدعی است با انرژی ساطع شده از چشمانش و بدون تماس دست می تواند قاشق را خم کند، از قاشق های از پیش آماده شده استفاده می کند و هرگز حاضر نخواهد شد ابزار نمایش خود را تغییر دهد. باری! به قول خواجه حافظ شیراز: خوش بود گر محک تجربه آید به میان ، تا سیه روی شود هر که در او غش باشد! در همین رابطه تعدادی از موسسات پژوهشی چالشی تعیین کرده اند و طی فراخوانی از مدعیان انجام اعمال فراطبیعی خواسته اند که برای اثبات قوای فراطبیعی خود در یک آزمون علمی کنترل شده شرکت کنند.
موسسه پژوهش های علمی پرونده های پارانرمال یکی از موسساتی است که همه ساله از مدعیان انجام اعمال خارق العاده می خواهد ادعای خود را در شرایط کنترل شده آزمایشگاهی انجام دهند. من با بسیاری از اعضا و فعالان این موسسه در آلمان و اتریش که اغلب فیزیکدان و زیست شناس هستند در ارتباطم و در این یادداشت ؛ گزارش این موسسه از یک نمونه آزمون از مدعیان قوای فراطبیعی را که در سال ۲۰۰۸ منتشر شده را بررسی می کنیم. به استثناء جایزه سالانه ۱۰ هزار یورویی موسسه پژوهش های علمی پرونده های پارانرمال*؛ در سال ۲۰۱۳ یک موسسه بلژیکی** مبلغ ۱ میلیون یورو بعنوان جایزه برای کسی تعیین کرد که بتواند توانایی فراطبیعی خود را اثبات کند. دکتر فلوریان فرایشتتر اخترفیزیکدان و روزنامه نگار علمی موسسه پژوهش های علمی پرونده های پارانرمال می گوید: سوای مبلغ خیره کننده این جایزه آنچه که مهم است؛ شهرت فردی است که از قوای فراطبیعی برخوردار است و این توانایی در یک آزمون کنترلی علمی نیز به اثبات رسیده است. در این صورت جامعه علمی مجبور است یک سرفصل جدید در علوم باز کند و این کشف جدید را به رسمیت بشناسد و بپذیرد که قواعدی غیر از قواعد فیزیک معمول بر جهان حاکم است. در گزارش سال ۲۰۰۸ موسسه پژوهش های علمی پرونده های پارانرمال آمده :
همه ساله خبرهایی از افرادی منتشر می شود که مدعی بهره مندی از قوای فراطبیعی هستند. آنها ادعا میکنند که می توانند بدون تماس با اشیاء روی آنها اثر بگذارند و یا چیزهایی را بدانند که دانستن آنها اساسا از راه طبیعی ممکن نیست.گزارش هایی که از این دسته افراد منتشر شد ما را کنجکاو کرد که بدانیم چه چیزی پشت این توانایی های ظاهرا فراطبیعی پنهان شده است. خودفریبی ناآگاهانه؟ دروغ عمدی؟ یا قانونی ناشناخته از طبیعت که تا به حال از دید ما پنهان مانده بوده و کشف آن جهان بینی ما را دگرگون کرده و تحولی انقلابی در زندگی مان به وجود خواهد آورد؟
موسسه پژوهش های علمی پرونده های پارانرمال به صورت همیشگی افرادی را دعوت می کند تا قوای فراطبیعی خود را در شرایط آزمایشگاهی به معرض آزمون بگذارند. در یک نمونه از این آزمون ها که در دانشگاه وورتسبورگ انجام شد و سرپرستی آن را آقای دکتر راینر ولف زیست شناس بر عهده داشت افرادی که برای شرکت در این آزمایش ثبت نام کرده بودند و در موعد مقرر حاضر شدند. نخستین فرد والتر . ک نام داشت. او ادعا می کرد می تواند وجود یا عدم وجود پوشش روی صدف در اتاق مجاور را با کمک یک فلز ساده تشخیص دهد. نتیجه ساده بود، حدس او هرگز درست تر از حدس معمولی نبود. به عبارت دیگر اگر او برای حدس خود شیر یا خط هم می انداخت باز نتیجه همین بود.
نفر دوم جاکک. اس بود که ادعا می کرد می تواند با استفاده از یک پاندول موقعیت دقیق یک شیء پنهان شده را بفهمد و همچنین می تواند دون دست زدن به یک سیم، مثلا از فاصله ۵ سانتیمتری تشخیص دهد که در آن سیم جریان الکتریسیته هست یا خیر. در آزمون اول ده قوطی برعکس و در آزمن دوم ده سیم برق تعبیه شد و جاکک. اس می بایست تشخیص میداد که توپ زیر کدام قوطی پنهان شده است و همچنین کدام یک از سیم ها حامل جریان الکتریکی هستند.
او سیزده بار تلاش کرد تا توپ زیر قوطی و سیم حامل جریان را حدس بزند. برای اینکه توانایی او خارق العاده و معنادار فراطبیعی ارزیابی شود بایستی حدس او دست کم در ۷ مورد از ۱۳ مورد درست از آب در می آمد. اما نتیجه خیلی مفتضح تر از اینها بود! در مورد قوطی ها تنها ۲ بار از ۱۳ بار و در مورد سیم حامل جریان تنها ۱ بار حدس او درست بود. به بیان ساده تر نتیجه او در قیاس با حدس کاملا تصادفی یا شیر یا خط چندان تفاوتی نداشت. موسسه پژوهش های علمی پرونده های پارانرمال با این وجود از تمامی افرادی که فکر می کنند از توانایی خارق العاده فراطبیعی برخوردارند ، می توانند غیب گویی کنند و اشیاء را بدون تماس حرکت دهند یا هر آنچه که با قوانین فیزیک تضاد دارد انجام دهند را دعوت می کند ضمن بردن جایزه مالی ؛ نام خود را در کتاب های فیزیک و شیمی و حتی تاریخ نسل های آینده ثبت کنند!
*Skepp
*GWUP
فایل پی دی اف این مقاله در مجله دانستنیها