عرفان کسرایی| مجله دانستنیها ، سال ۱۳۹۳
در فیلم های ترسناک و به عبارتی در ژانر وحشت سینما، صحنه های دلهره آور غالباً با صدای زوزه باد، رعد و برق و طوفان و یا صدای غژغژ و به هم خوردن درهای چوبی کهنه همراه است. حتی در دنیای واقعی نیز گزارشی که افراد از مواجهه خود با یک پدیده ناشناخته یا به زعم خود شان فراطبیعی می دهند، اغلب در تنهایی یا در اماکن متروکه و قدیمی اتفاق افتاده است. بارها از دوستان و آشنایان گزارش های غریب مبتنی بر تجربیات فراطبیعی حضور ارواح و اشباح و … شنیده ام، بعضی افراد این گزارش ها را چندان واقعی ارزیابی میکنند که هیچ تردیدی در صحت آنچه دیده یا شنیده اند به خود راه نمی دهند. اما گزارش هایی که از پدیده های فراطبیعی وهم آلود مانند ارواح و اشباح نقل می شود تا به چه اندازه قابل اطمینان است؟
“ویک تندی” * کارشناس کامپیوتر ، یک شب مشغول کار در آزمایشگاهش بود، که عرق سردی بر پیشانی اش نشست و این حس غریب به وی دست داد که کسی دارد او را نگاه میکند. سپس دید که شکل خاکستری تجسم یافت و در اتاق ، شروع به حرکت کرد. مدتی بعد وی برای کسب آمادگی مسابقه شمشیربازی، شمشیر خود را به آزمایشگاه آورد. وقتی وی آن را به دست گرفت، شمشیر شروع به لرزیدن کرد، گویی که موجود ناشناسی آن را تکان می داد. حالت وحشت و دلشوره عجیبی در خود حس کرد. او می دانست که که فروصوت (امواج صوتی با فرکانس کمتر از آستانه شنوایی انسان (معمولاً کمتر از ۲۰ هرتز) ) قادر به ایجاد این نوع لرزش ها هستند. پس تصمیم گرفت که امواج صوتی آزمایشگاه خود را اندازه بگیرد. وی دریافت که هوا در آزمایشگاه ، ۱۹ بار در ثانیه ارتعاش می کند ، که همان فرکانسی است که کره های چشم در آن شروع به لرزش میکنند. همچنین او پی برد که وقتی هواکش تازه نصب شده را خاموش میکند ارتعاش ها هم قطع می شوند. هواکش ها تنها وسایلی نیستند که این نوع لرزش های کم فرکانس را ایجاد میکنند. زمین لرزه، تندر، و بادهایی که از لوله بخاری یا درون راهروهای دراز می وزند نیز می توانند فروصوت تولید کنند. نتایج این پژوهش که در سال ۱۹۹۸ با عنوان روح در ماشین** در ژورنال انجمن تحقیقات روانشناسی*** منتشر شد نشان می داد شاید دلیل اینکه اغلب گزارش ها از حضور اشباح و ارواح و اجنه با بادهای زوزه کشان و طوفان های تندری همراه است همین باشد.
او به صورت کاملاً تصادفی دریافت که فروصوت (صداهای با فرکانس حدود زیر ۲۰ هرتز) که می تواند تجربیات دیداری یا شنیداری حضور اشباح را ایجاد کند. صداهای با فرکانس زیر ۱۶ هرتز به فرکانسهای زیر صوت مشهورند. ادراک صداهای ۲ هرتز تا نزدیک ۱۰۰ هرتز ترکیبی از حس شنیداری و حس لامسه است. برای مثال فرکانسهای حدود ۱۰ هرتز می‌تواند با سوار شدن بر طنابهای صوتی باعث ناراحتی شود. عملیاتی که باعث سطح بالای صداهای زیر صوتی شود، می‌تواند سبب یک فشار نرم گردد که باعث یک حس غریب شنوایی که می‌توان با اضطراب و دلشوره آن را توصیف کرد، شود.
گوش انسان قادر است صداهایی از ۲۰ هرتز تا ۲۰ هزار هرتز را بشنود. صداهای با فرکانس کمتر از ۲۰ هرتز، گرچه شنیده نمی شوند اما بر طبق پژوهش محققان انگلیسی می توانند احساس تشویش و دل نگرانی و غم و اندوه و ترس و اضطراب در آدمی ایجاد کنند. در آزمایش ویزمان و لرد در سال ۲۰۰۳، هفتصد نفر از شنوندگان کنسرت در پرکال**** در معرض صدای فروصوت ۱۷ هرتز تولید شده توسط یک لوله به طول ۲۳ فوت (۷ متر) قرار گرفتند. سپس از حضار خواسته شد واکنش و احساس خود را توصیف نمایند. نتیجه نظرخواهی آن بود که شنوندگان گزارش دادند میزان احساسات غیر متعارف آنان در جریان پخش شدن اصوات بم پائین تر از آستانه شنوایی به میزان ۲۲ درصد بوده است. برخی احساس لرزش در مچ دست خود داشته اند و برخی معده شان دچار احساس عجیبی شده و در بعضی ضربان قلب افزایش یافته و شماری نیز احساس نگرانی شدید عارضشان شده و گروهی نیز ناگهان خاطره یکی از احساسات تلخ گذشته برایشان تجدید شده است. به اعتقاد این محققان منابع طبیعی تولید اصواتی که پائین تر از آستانه شنوایی قرار دارند نظیر باد و حرکت تند هوا، صدای ناشی از کار دستگاه های تهویه و صدای ناشی از حرکت وسایط نقلیه، همگی می توانند احساسات ناخوشایند را در افراد ایجاد کنند.
*Vic Tandy
** The Ghost in the Machine
***the Journal of the Society for Psychical Research
****Purcell Room
لینک این مقاله