عرفان کسرایی| مجله دانستنیها، تیر 1396
سیاست دنیای پیچیده ای است. تاریخ تحولات سیاسی قرن های اخیر لبریز است از رویدادهای باورناپذیر و اتفاقاتی که هیچ کسی انتظار آن را نداشته است. وقوع جنگ جهانی دوم و بمباران اتمی هیروشیما، جنگ سرد، موازنه تسلیحاتی، فرو ریختن دیوار برلین و تبدیل شدن چین کمونیست به یکی ازبزرگترین قدرت های اقتصادی جهان، شکل گیری اتحادیه اروپا و برداشته شدن مرزهای اروپا در اوایل قرن بیستم غیرقابل تصور بود. مساله بر سر این است که تحولات سیاسی جهان اگرچه از دید تحلیلگران سیاسی و اجتماعی، تا حدی قابل توضیح است اما از دید مردم عادی ممکن است رازآلود به نظر برسد. آن قدر رازآلود و مبهم که ممکن است برای توجیه آن گاهی داستان ها و افسانه های محلی و جهانی در ادبیات عامه خلق شود. تاریخ به قدری رازآلود است که شاید برای بسیاری این تصور پیش بیاید که تمام تحولات سیاسی دنیا یک توطئه از پیش تعیین شده است. توطئه ای که از سوی یک هیات حاکمه پشت پرده و مخوف طراحی شده و مردم جهان را بازی می دهد. این توهم توطئه گاهی شکل کارتونی هم به خود می گیرد و مثلا جالب است بدانید که 66 میلیون نفر از مردم آمریکا معتقدند که یوفوها در ژوئیه ۱۹۴۷ در رازول نیومکزیکو به زمین آمده اند. بر اساس گزارش گاردین در سال 2016 ، 12 میلیون نفر از مردم آمریکا بر این باورند که مردم مارمولکی* در قالب انسان در آمده اند و قدرت سیاسی روی زمین را به دست گرفته اند. این ایده هیبرید انسان-مارمولک** که توسط دیوید ایکه به آن پر و بال داده شده در نگاه اول به قدری طنز به نظر می رسد که به سختی می توان تصور کرد انسان عاقل و سالم و بالغی وجود داشته باشد که آن را باور کند. اما میلیون ها نفر در جهان واقعا باور دارند که موجودات فرازمینی و به عبارتی خزندگان انسان نما از تبار خزندگان انسان نما هستند و از جرج دابلیو بوش گرفته تا ملکه الیزابت دوم ، موجوداتی هستند که با فرازمینی ها همکاری می کنند.
تعداد باورهای مبتنی بر توهم توطئه به قدری زیاد است که تحلیل هرکدام ، نیازمند یک یادداشت جداگانه است. از ایده زنده بودن هیتلر و بن لادن گرفته تا ساختگی بودن سفر به ماه، هر کدام هواداران و پیروان فراوانی در سراسر دنیا دارد. یکی از رازآلود ترین نظریه های توهم توطئه، پیش بینی های انیمیشن سیمپسون ها است. انیمیشینی ساخته مت گرینیگ که از سال ۱۹۸۹ تا کنون در سراسر جهان ، محبوبیت و شهرت فراوان پیدا کرده است. یک جستجوی ساده اینترنتی نشان می دهد که شایعات بسیاری درباره این انیمیشن وجود دارد و بسیاری معتقدند در پشت پرده سناریونویسی این انیمیشن، گروه های مخوف فراماسونی پنهان شده اند. این عده معتقدند رخدادهایی نظیر 11 سپتامبر، انتشار ویروس ابولا، فساد مالی فیفا، وقایع سوریه، ریاست جمهوری ترامپ در قسمت های مختلف این انیمیشن سال ها پیش از وقوع، پیش بینی شده بوده است. اما واقعیت چیست؟ آیا نویسندگان انیمیشن سیمپسون ها ، گوی پیش بینی در اختیار دارند و یا تحولات سیاسی جهان از پیش تعیین شده است و گاهی به صورت ناخواسته از بخش های مختلف این مجموعه کارتونی به بیرون درز می کند؟
سیمپسون ها آینده را پیش بینی می کنند
پس از اعلام نتایج انتخابات ریاست جمهوری آمریکا و پیروزی دونالد ترامپ، تصاویر و نوشته هایی به سرعت در شبکه های مجازی دست به دست می شد که نشان می داد، کاندیداتوری و پیروزی ترامپ در انتخابات از سالها پیش در مجموعه کارتونی آمریکایی “خانواده سیمپسون“ پیش بینی شده بود. در قسمت ۱۷ از فصل ۱۱ این مجموعه که در تاریخ ۱۹ ماه مارس ۲۰۰۰ منتشر شده است داستان عجیبی اتفاق می افتد. در این قسمت که بارت در آینده*** نام دارد، “بارت” پسر خانواده سیمپسون با یک پیشگو آشنا می شود که آینده جهان یعنی سال ۲۰۳۰ را به او نشان می دهد. در پیش بینی این پیشگو، خواهر بارت یعنی لیزا سیمپسون به عنوان نخستین زن به عنوان رییس جمهور ایالات متحده آمریکا انتخاب شده است. اما چه چیزی در این بین ، عجیب و باورنکردنی است؟ در یک صحنه مشاوران لیزا سیمپسون به او اطلاع می دهند که رییس جمهور پیشین قبل از لیزا فردی به نام دونالد ترامپ بوده که اقتصاد آمریکا را به ورطه نابودی کشانده و بدهی فوق العاده زیادی برای کشور به جای گذاشته است.
پس از انتخاب دونالد ترامپ به عنوان چهل و پنجمین رییس جمهور ایالات متحده آمریکا بحث های فراوانی در شبکه های اجتماعی درباره این موضوع در گرفت و بسیاری پرسیدند چطور ممکن است این رخداد، یعنی رییس جمهور شدن ترامپ، ۱۶ سال پیش، در سال ۲۰۰۰ پیش بینی شده باشد؟ باید گفت این پیش بینی اگرچه عجیب، ولی چندان دور از انتظار نبوده است. دونالد ترامپ از انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۹۸۸ تا همین امسال تقریباً در هر دوره از انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده به عنوان یکی از کاندیداهای احتمالی مطرح بوده است. او حتی در سال ۱۹۹۹ به عنوان کاندیدای ریاست جمهوری از حزب اصلاح**** نیز درخواست داده بود اما قبل از آنکه کمپینی برای حمایت از او شکل بگیرد کاندیداتوری او پشت درهای کاخ سفید متوقف شد.
اما ظاهرا موضوع به همین سادگی ها نیست. به فرض که این پیش بینی صرفا تصادفی بوده باشد. در شبکه های مجازی صحنه ای از این انیمیشن دست به دست می شد که نشان می داد دونالد ترامپ در میان تشویق هوادارانش از پله برقی پایین می آید و همزمان برای آنها دست تکان می دهد. در هنگام پایین آمدن ترامپ از پله برقی، کاغذی از دست یکی از افراد حاضر در جمع به زمین می افتد و نکته عجیب آنجاست که این صحنه دقیقا و بی کم و کاست در فیلم اعلام کاندیداتوری ترامپ اتفاق افتاد. چطور چنین چیزی ممکن است؟ چنین پیش بینی با این جزییات اگر صحت داشته باشد ، دیگر نمی توان به سادگی به آن برچسب توهم توطئه زد. اما درباره این صحنه رازآلود و پیش گویانه از انیمیشن سیمپسون ها، یک اشتباه و سوء برداشت بزرگ اتفاق افتاده است. واقعیت این است که اپیزودی با عنوان سفر ترامپی***** ، یعنی اپیزودی که نشان می دهد دونالد ترامپ در میان هیاهو و ابراز احساسات هوادارانش از پله برقی پایین می آید در واقع مربوط به ۱۶ سال پیش نیست. این قسمت در ۷ جولای ۲۰۱۵ منتشر شده است. یعنی یک ماه بعد از آغاز کمپین انتخاباتی ترامپ در تاریخ ۱۶ ژوئن ۲۰۱۵. از این رو صحنه پایین آمدن ترامپ از پله برقی ، پیشگویی آینده نبوده و در واقع بازسازی این صحنه ، یک ماه پس از وقوع آن صورت گرفته است.
سفر ترامپ به عربستان سعودی در این اواخر نیز باز به بازار شایعات و توهم توطئه های سیمپسونی دامن زد. این بار تصویری با عنوان “پیشگویی ۱۵ سال پیش سیمپسون ها از آینده” در شبکه های اجتماعی بازنشر می شد که نشان می داد که ترامپ و پادشاه عربستان و عبدالفتاح السیسی در مراسمی نمادین دستان خورد را روی یک گوی درخشان گذاشته اند. اما این بار نیز پای یک شیطنت رسانه ای و توهم توطئه برای جمع آوری لایک در میان است. ماجرای دور همی ترامپ و سلمان بن عبدالعزیز پادشاه عربستان وعبدالفتاح السیسی رئیس جمهور مصر در روز 21 ماه می اتفاق افتاده است و آنچه که به عنوان پیشگویی سیمپسون ها در سال 2002 منتشر شده بود در واقع در روز 26 ماه می و پنج روز پس از این ماجرا در فصل بیست و هشتم این مجموعه پخش شده بود. این پیشگویی های جعلی در واقع پس گویی بوده اند. اگر تفکر نقادانه نداشته باشیم ممکن است هر چیزی را به سادگی باور کنیم. نه تنها دیدگاه های مبتنی بر توهم توطئه، که اساسا پخش و گسترش شایعات و خرافات و شبه علم نیز بر همین اساس پیش می رود. فراموش نکنیم، اینترنت منبع نیست و هر چه در آن منتشر می شود درست نیست. تنها با تفکر نقادانه و روحیه جستجوگر می توان اطلاعات درست و غلط را غربال کرد و از دام باورهای ساختگی توهم توطئه و خرافات و شبه علم در امان ماند.
*lizard people
**Reptilians
***“Bart to the Future”
****Reform Party
*****Trumptastic Voyage
فایل پی دی اف این مقاله در مجله دانستنیها